Waarom we onszelf voor de gek houden
Vorig jaar sprak ik op een oud & nieuw feest het voornemen uit dat ik 5 kilo zou gaan afvallen en vaker zou gaan sporten. Dan zou ik me energieker voelen, een betere conditie hebben en weer die Tarzan worden die ik altijd was. Ik zou wekelijks naar de sportschool gaan. Langzaam heb ik het opgebouwd en uiteindelijk spinde ik een uur aan één stuk door. Vervolgens nog een paar gewichtjes de lucht in. Klaar.
Ik vind het heerlijk om te doen. Daarna voel ik me zelfs geweldig. Toch vond ik het lastig om het sporten in te blijven plannen en steeds vaker sloeg ik een weekje over. Na een paar maanden vroeg een vriend, ‘dan gaan we in plaats van sporten toch een stukje naar de stad wandelen’. Ach, ‘wat geeft het’, dacht ik, ‘het is wandelen, niet bewegen zou erger zijn’. In de stad ploften we neer op een heerlijke loungebank op een overdekt verwarmd terras met een mooi uitzicht. Ach, dacht ik, ‘nu het toch gezellig is bestellen we een wijntje en nog wat borrelhapjes erbij’.
Deze subtiele manier van mezelf voor de gek houden is een kwestie van cognitieve-dissonantiereductie, een psychologisch mechanisme dat ervoor zorgt dat de dissonantie tussen iemands gedrag (wandelen met wijntje en hapje in plaats van sporten) niet strijdig is met zijn opvattingen of overtuigingen, met nieuwe inzichten of in dit geval, met voornemens (geen tussendoortjes, minder alcohol, sporten). Om te zorgen dat de spanning die optreedt bij het bijvoorbeeld eten van een snack wordt verminderd, verzin je er een plausibel verhaaltje bij, waardoor de spanning oplost. Cognitieve-dissonantiereductie heeft een functie. Het biedt een uitweg bij spanningen tussen gedrag en strijdige informatie. Soms weet je zelf ook wel dat je je eigen gedrag goedpraat, zoals de roker die zijn gedrag goedpraat door te zeggen dat hij zó gezond leeft dat hij best één verslaving mag hebben.
In mijn beleving heb ik in mijn voorbeeld over sporten en het terras drie keuzes: Ik houd mezelf voor de gek, weet dat ook wel, praat het gewoon lekker goed en neem het ervan. In eerste instantie de makkelijkste oplossing. De tweede optie is wel toegeven dat het niet is wat ik van plan was, bewust de keuze maken en …. toch gaan voor het terrasje. En de derde optie is trouw blijven aan wat ik mijzelf heb voorgenomen (gaan sporten en daarna naar een terras met een heerlijk vers sapje). Soms niet de gemakkelijkste keuze maar wel het beste voor mij op de langere termijn.
Dit jaar ga ik mezelf niet meer voor de gek houden en ga ik er echt voor. Dat is niet eens mijn voornemen. Ik ben al acht weken bezig met meer sporten en gezonder eten en drinken. Ik voel me top! Dit oud & nieuw heb ik geproost op een mooi 2015 met een glas wijn met zero alcohol. Wist niet eens dat het bestond :).
